| Fronleichnam (C)
Jedes Jahr am Hochfest des Leibes und Blutes
Christi bringen
die zwei Antiphonen der Messe den Gedanken mit sich, dass Jesus
Christus der
Ernährer aller Menschen ist: Antiphona
ad introitum: Cibavit
eos ex adipe frumenti, et de petra melle saturavit eos (Er hat uns mit bestem Weizen genährt und
mit Honig aus dem Felsen gesättigt – vgl. Ps 80,
17) sowie: Antiphona ad
communionem: Qui
manducat meam carnem et bibit meum sanguinem, in me manet, et ego
in eo, dicit Dominus (So
spricht der Herr: Wer mein Fleisch isst und mein Blut trinkt, der
bleibt in
mir, und ich bleibe in ihm – Joh 6,
56). Im heutigen
Evangelium wird Jesus dargestellt als derjenige, der den Menschen
Nahrung zur
Stärkung gibt, also stimmt den Antiphonen zu. Die Perikope (vgl. Lk 9,
11b-17)
wurde aus dem 9. Kapitel des Evangeliums nach Lukas ausgewählt. Auch
die
anderen Evangelisten berichten über die Speisung
der Fünftausend (vgl. Mt 14, 14-21; Mk 6, 34-44; Joh 6, 5-15). Es
gibt noch
von einer anderen Speisung der
Viertausend zu lesen, die nur zwei von den Evangelisten beschrieben
hatten
(vgl. Mt 15, 32-39; Mk 8, 1-10). Jesus lehrte das Volk vom Reich Gottes
und
heilte viele Kranke (vgl. Lk 9, 11b). Am Abend haben die Jünger dem
Meister
vorgeschlagen, die Menschen wegzuschicken in die umliegenden Orte,
damit sie
Unterkunft finden und Essen kaufen (vgl. Lk 9, 12). Jesus sagte ihnen
darauf: Gebt ihr ihnen zu essen! (Lk 9, 13a)
Fünf Brote und zwei Fische werden sicher nicht reichen für so viele
hungrige
Menschen – es waren etwa fünf Tausend Männer geschweige von Frauen und
Kindern
(vgl. Lk 9, 13b-14a). Der Meister befahl, dass die Menschen sich in
Fünfziger-Gruppen sammeln und sich niedersetzen sollen (vgl. Lk 9,
14b-15). Die
Fünf Brote und zwei Fische wurden schon von den Kirchenvätern als Zahl
der
Ganzheit gedeutet. Die Zwölf Körbe der gebliebenen Brotstücke stehen
für die
Kirche mit den Zwölf Apostel an der Spitze. Jesus
nahm die fünf Brote – schreibt Lukas – und
die zwei Fische, blickte zum Himmel auf, sprach den Lobpreis und brach
sie;
dann gab er sie den Jüngern, damit sie diese an die Leute austeilten
(Lk 9,
16). Jesus ist der neue Mose der führt und versorgt das Volk. Alle aßen und wurden satt – bemerkt der
Evangelist und ist noch viel übriggeblieben (vgl. Lk 9, 17). Es geht
nicht um
Alltäglichkeit, sondern um etwas Außerordentliches, um die geheime
Epiphanie
göttlicher Herrlichkeit. Erst wenn das Brot gebrochen wird, können
viele Leute
davon essen. Das verweist auf den Tod Christi und auf das letzte
Abendmahl. Der
Tod Christi bleibt für die Menschen die Quelle des Lebens.
In der christlichen Kunst sind etliche
Darstellungen zu
diesem Thema zu finden. Der Englische
Psalter (Clm 835), der sich in der Bayrischen Staatsbibliothek in
München befindet,
bietet auf fol. 66v eine Miniatur, die die Speisung
der Fünftausend darstellt. Am viereckigen Tisch sitzt Jesus auf dem
Tischkopf,
an dem Kreuznimbus und der Segensgeste leicht erkennbar. Ihn begleiten
sechs
Aposteln rechts – mit den Heiligenscheinen, und links wieder sechs
Aposteln, an
den Heiligenscheinen gut erkennbar. Die Reihen rechts und links
ergänzen
weitere sitzenden Figuren – es sind 27 bunt gekleidete Männer mit
verschiedenen
Frisuren. Auf dem mit verzierten Decke bedeckten Tisch liegen fünf mit
Kreuz
gezeichneten Brote und auf zwei Schalen die Fische. Es liegt noch ein
großer
Messer auf dem Tisch und stehen zwei Kelche. Zwei von den Aposteln und
ein Mann
halten in den Händen jeweils einen Kelch. Einige von den Tischgenossen
halten
ihre Hand auf den essbaren Dingen zum Zeichen des Dankgebets am Anfang
des
Mahls – die Segensgeste Jesu wird vervielfacht. Die Speisung der vielen
Menschen ist zugleich zum liturgischen Mahl geworden. Nur so viele
passten rein
in den Raum, aber wir wissen, dass die Raumdimensionen nichts bedeuten
im
Angesicht der durch die Kirche an verschiedenen Orten gefeierten
Eucharistie.
Unter beiderlei Gestalten
Hohe Dinge sind erhalten
in den Zeichen tief verhüllt.
Blut ist Trank und Fleisch ist Speise,
doch der Herr bleibt gleicherweise
ungeteilt in beider Bild.
Wer ihm nahet voll Verlangen,
darf ihn unversehrt empfangen,
ungemindert, wunderbar.
Einer kommt und tausend kommen,
doch so viele ihn genommen,
er bleibt immer, der er war.
(Sequenz Lauda Sion Salvatorem,
Strophen 13-16)
|
Boże Ciało (C)
Każdego roku w
uroczystość Ciała i Krwi Pańskiej przynoszą dwie antyfony Mszy Świętej
tę myśl
ze sobą, że Jezus Chrystus jest Żywicielm ludzi: Antiphona ad introitum:
Cibavit eos ex adipe
frumenti, et de petra melle saturavit
eos (Bóg
karmi swój lud wyborną pszenicą i syci
miodem z opoki – por. Ps 80,
17) sowie: Antiphona ad communionem: Qui
manducat meam carnem et bibit meum sanguinem, in me manet, et ego in
eo, dicit
Dominus (Kto spożywa moje Ciało i Krew moją pije, trwa we Mnie, a
Ja w nim–
J 6, 56). W dzisiejszej
Ewangelii Jezus jest przedstawiony jako Ten, który ludziom daje pokarm
na pokrzepienie,
więc potwiedza antyfony. Perykopa (por. Łk 9, 11b-17) została wybrana z
9
rozdziału Ewangelii według św. Łukasza. Także pozostali Ewangeliści
relacjonują
Nakarmienie pieciu tysięcy (por. Mt
14, 14-21; Mk 6, 34-44; J 6, 5-15). Można jeszcze przeczytać o kolejnym
Nakarmieniu czterech tysięcy, które
zostało opisane tylko przez dwóch Ewangelistów (por. Mt 15, 32-39; Mk
8, 1-10).
Jezus nauczał o królestwie Bożym i leczył chorych (por. Łk 9, 11b).
Wieczorem
zaproponowali uczniowie Mistrzowi, żeby odesłać ludzi do okolicznych
miejscowości, aby odpoczęli i nakupili sobie żywności (por. Łk 9, 12).
Jezus im
na to powiedzał: Wy dajcie im jeść (Łk 9, 13a). Pieć chlebów i dwie
ryby nie
starczą dla tylu głodnych ludzi – zebrało się około pięciu tysięcy
mężczyzn nie
licąc kobiet i dzieci ( por. Łk 9, 13b-14a). Mistrz polecił, aby ludzie
zebrali
się w grupy po pięćdziesięciu i usiedli (por. Łk 9, 14b-15). Pięć
chlebów i
dwie ryby były już przez Ojców Kościoła tłumaczone jako liczba pełni.
Dwanaście
koszy ułomków symbolizuje Kościół z dwunastoma Apostołami na czele. Jezus wziął pięć chlebów – pisze Łukasz –
i dwie ryby, spojrzał w niebo i odmówił
nad nimi modlitwę uwielbienia,. Potem połamał i dawał je uczniom, aby
rozdzielali wśród tłumu (Łk 9, 16). Jezus jest nowym Mojżeszem
prowadzącym
i karmiącym lud. Jedli i nasycili się
wszyscy – zaznacza Ewngelista i jeszcze wiele pozostało (por. Łk 9,
17). Nie
chodzi o codzienność, ale o coś niebywałego, o ukrytą epifanię boskiej
chwały.
Dopiero, gdy chleb jest łamany, to wtedy wielu ludzi może go spożywać.
To oznacza
śmierć Chrystusa i ostatnią Wieczerzę. Śmierć Chrystusa pozostanie dla
ludzi
źródłem życia.
W sztuce
chrześcijańskiej znajdziemy wiele przedstawień do tego tematu. Angielski Psałterz (Clm 835), znajdujący
się w Bayrische Staatsbibliothek w Monachium, proponuje na fol. 66v
miniaturę
przedstawiającą Nakarmienie pięciu
tysięcy. Przy prostokątnym stole siedzi Jezus u szczytu stołu,
łatwo
rozpoznawalny po swoim nimbie z krzyżem i geście błogosławieństwa. Po
prawej
stronie towarzyszy Mu sześciu Apostołów z aureolami i po lewej znów
sześciu
Apostołów, rozpoznawalnych po aureolach. Rzędy po prawej i lewej
stronie
uzupełniają kolejne siedzące figury – jest ich 27 kolorowo ubranych
mężczyzn z
różnymi fryzurami. Na stole pokrytym ozdobnym obrusem leży pięć chlebów
ozdobionych krzyżami i dwie ryby na miskach. Na stole leży jeszcze duży
nóż i
stoją dwa kielichy. Dwaj z Apostołów i jeden mężczyzna trzymają w
rękach
kielichy. Niektórzy z biesiadników trzymają swoją rękę na rzeczach do
jedzenia
na znak modlitwy dziękczynnej na początku uczty – gest błogosławieństwa
Jezusa
zostaje tu zwielokrotniony. Nakarmienie wielu ludzi stało się
jednocześnie
ucztą liturgiczną. Tylko tylu zmieściło się w pomieszczeniu, ale my
wiemy, że
wymiary pomieszczenia nic nie znaczą w obliczu Eucharystii sprawowanej
przez
Kościół w różnych miejscach.
Pod odmiennych
szat figurą,
W znakach
różnych, nie naturą,
Kryje się
tajemnic dziw.
Ciało strawą,
Krew napojem,
Cały jednak z
Bóstwem swoim
W obu znakach
Chrystus żyw.
Przez biorących
nie łamany,
Nie pokruszon,
bez odmiany,
Cały jest w tej
uczcie bran.
Bierze jeden,
tysiąc bierze,
Ten, jak tamci, w
równej mierze,
Wzięty zaś nie
ginie Pan.
(Sekwencja Lauda Sion Salvatorem, str. 13-16)
|
