Am 1 Fastensonntag wird jedes Jahr das Evangelium von dem Aufenthalt Jesu in der Wüste und seiner Versuchung vorgelesen (vgl. Lk 4, 1-13; Mt 4, 1-11; Mk 1, 12-13). Alle drei Synoptiker beschreiben dieses Ereignis, das nach vierzig Tagen Aufenthalt Jesu in der Wüste zu Stande kam. Johannes dagegen schweigt darüber.
Ein Gemälde von Ivan Nikolayevich Kramskoy (1837-1887) trägt den Titel Christus in der Wüste (Öl auf Leinwand, Tretyakov Gallery, Moskau). I. Kramskoy hat mit 15 Jahren gelernt die Ikonen zu malen. 1857 ging er nach St. Petersburg auf die Kunstakademie und 1863 beendete sie als einer der 14 besten Absolventen. Im Jahre 1872 schuf er sein Meisterwerk Christus in der Wüste. Das Bild zeigt den in roten Untergewand und blauen Obergewand gekleideten, barfuß auf einem Stein sitzenden Jesus. Seine Gestalt wirkt abgemagert und nachdenkend. Der Heiland ist von vielen Steinen umgeben. Niemand von den Menschen ist bei ihm und auch keine Tiere und Pflanzen.
Lukas fängt seinen Bericht mit folgenden Worten an: Erfüllt vom Heiligen Geist, verließ Jesus die Jordangegend. Darauf führte ihn der Geist vierzig Tage lang in der Wüste umher, und dabei wurde Jesus vom Teufel in Versuchung geführt (Lk 4, 1-2a). Der neue Mose, Jesus, hat vierzig Tage in der Wüste verbracht, wie der alte Mose auf dem Berg Sinai vierzig Tage und vierzig Nächte beim Herrn blieb, um die Worte des Bundes auf die Tafeln zu schreiben, die zehn Worte (vgl. Ex 34, 28). Der Aufenthalt Jesu in der Wüste soll auch an den Weg des Volkes Israel in der Wüste erinnern, der vierzig Jahre dauerte und ein Weg der Prüfung und des Gehorsams war (vgl. Dtn 8, 2).

Origenes (185-254) am Anfang seiner Predig geht zuerst auf die Aussage von der Erfüllung des Heiligen Geistes auf: Wenn du im Evangelium liest: „Jesus kehrte zurück voll des Heiligen Geistes“ und in der Apostelgeschichte über die Apostel, dass sie „voll des Heiligen Geistes“ waren, dann gib acht, dass du die Apostel nicht mit dem Heiland gleichsetzt. Du musst dir vielmehr klarmachen, dass Jesus, die Apostel und überhaupt jeder andere Heilige nach dem Grade des jeweiligen Fassungsvermögens voll Heiligen Geistes waren. Machen wir einen Vergleich! Wenn du von bestimmten Gefäßen sagst, sie sind voll Wein oder voll Öl, so ist damit nicht gesagt, dass sie alle die gleiche Menge enthalten (…) Ebenso waren Jesus und Paulus voll des Heiligen Geistes, aber das „Gefäß“ des Paulus war viel kleiner als dasjenige Jesu, und doch waren beide je nach ihrem Maße voll (Origenes, In lucam homiliae, Homilie 29, 1). Weiter lesen wir von Jesus: Durch den Empfang der Taufe war der Heiland „voll des Heiligen Geistes“, der „in Gestalt einer Taube“ vom Himmel her über ihn gekommen war; und er stand somit „unter Führung des Geistes“. Denn weil „alle, die vom Geiste Gottes geführt werden, Gottes Söhne sind“ (Röm 8, 14), er aber, vor allen, im eigentlichen Sinne des Wortes „Sohn Gottes“ war, deswegen musste auch er vom Heiligen Geist geführt werden. Denn es steht geschrieben: „Er wurde vom Geist in die Wüste geführt vierzig Tage lang und vom Teufel versucht“ (Lk 4, 1f). Vierzig Tage also wird Jesus versucht, aber wir wissen nicht, welche Versuchungen das waren; vielleicht sind sie deswegen nicht überliefert, weil sie so groß waren, dass sie nicht aufgeschrieben werden konnten (…) Für uns jedenfalls genügt es zu wissen, dass er „vierzig Tage in der Wüste war und vom Teufel versucht wurde und in dieser Zeit keine Nahrung zu sich nahm“ (Lk 4, 1f). Durch beständiges und unuterbrochenes Fasten tötete er also das Sinnen des Fleisches ab (Origenes, In lucam homiliae, Homilie 29, 2).
Auffallend ist in diesem Text, dass Origenes weit über die drei im Evangelium erwähnten Versuchungen hinausgeht. Für ihn nicht nur Hunger nach Brot, Macht und „wie Gott zu sein“ zählen, sondern auch andere Laster des Menschen, die aufgrund des Wirkens des Versuchers zu seinen Fehler werden.

Jesus, du hast wie Mose kein Brot gegessen und kein Wasser getrunken.
Jesus, du bist der neue Mose.
Jesus, du hast den Teufel mit deiner Macht besiegt.

W pierwszą niedzielę Wielkiego Postu czyta się co roku fragment Ewangelii o pobycie Jezusa na pustyni i Jego kuszeniu (por. Łk 4, 1-13; Mt 4, 1-11; Mk 1, 12-13). Wszyscy trzej synoptycy opisują to wydarzenie, które po czterdziestu dniach pobytu Jezusa na pustyni miało miejsce. Jan w przeciwieństwie do nich milczy.
Obraz Iwana Nikołajewicza Kramskoya (1837-1887) nosi tytuł Chrystus na pustyni (olej na płótnie, Tretjakowska Galeria, Moskwa). I. Kramskoy uczył się malowania ikon w wieku 15 lat. W 1857 roku udał się do St. Petersburga na Akademię Sztuk Pięknych i w 1863 r. ukończył ją jako jeden z 14 najlepszych absolwentów. W 1872 roku wykonał swoje arcydzieło obraz Chrystusa na pustyni. Obraz ten ukazuje Jezusa, ubranego w czerwoną suknię i niebieską narzutę, siedzącego boso na kamieniu. Jego postać wygląda na wyczerpaną i zadumaną. Zbawiciela otacza mnóstwo kamieni. Nie ma nikogo z ludzi obok Niego, ani zwierząt ani roślin.
Łukasz rozpoczyna swoją relację następującymi słowami: Jezus, pełen Ducha Świętego, powrócił znad Jordanu i Duch prowadził Go po pustyni przez czterdzieści dni. Był tam kuszony przez diabła (Łk 4, 1-2a). Nowy Mojżesz, Jezus, spędził czterdzieści dni na pustyni, tak jak stary Mojżesz pozostał u Pana na Synaju przez czterdzieści dni i czterdzieści nocy, by zapisać na tablicach słowa przymierza – Dziesięć Słów (por. Wj 34, 28). Przebywanie Jezusa na pustyni powinno jeszcze przypominać drogę Ludu Izraela przez pustynię, która trwała czterdzieści lat i była drogą próby oraz posłuszeństwa (por. Pwt 8, 2).

Orygenes (185-254) na początku swojej homilii rozważa najpierw stwierdzenie o wypełnieniu Duchem Świętym: Gdy czytasz w Ewangelii: „Jezus powrócił, pełen Ducha Świętego” oraz w Dziejach Apostolskich o Apostołach, że „byli napełnieni Duchem Świętym”, to uważaj, abyś Apostołów nie postawił na równi ze Zbawicielem. Musisz sobie uświadomić najpierw, że Jezus, Apostołowie i w ogóle każdy inny święty byli napełnieni Duchem Świętym według stopnia ich pojemności (pojętności). Porównajmy! Gdy mówisz o konkretnych naczyniach, że są pełne wina lub oleju, to nie znaczy to, że one wszystkie zawierają tę samą ilość (...) Podobnie Jezus i Paweł byli napełnieni Duchem Świętym, ale „naczynie” Pawła było o wiele mniejsze od naczynia Jezusowego, a jednak według ich pojemności były one pełne (Orygenes, In lucam homiliae, homilia 29, 1).

Dalej czytamy o Jezusie: Poprzez przyjęcie chrztu „był On pełen Ducha Świętego”, który „w postaci gołębicy” zstąpił z nieba na Niego i w ten sposób był On „pod kierownictwem Ducha”. Ponieważ „wszyscy, których prowadzi Duch Boży, są synami Bożymi” (Rz 8, 14), to On w dosłownym tego słowa znaczeniu był „Synem Bożym” i musiał być prowadzonym przez Ducha Świętego. Gdyż jest napisane: „Duch prowadził Go po pustyni przez czterdzieści dni i tam był kuszony przez diabła” (Łk 4, 1n). Przez czterdzieści dni więc Jezus był kuszony, ale nie wiemy, jakie były to pokusy. Być może dlatego nie zostały nam przekazane, gdyż były za duże i nie mogły być zapisane (...) Dla nas wystarczy wiedzieć, że „przebywał na pustyni czterdzieści dni, był kuszony przez diabła i w tych dniach nic nie jadł” (Łk 4, 1n). Poprzez trwały i nieprzerwany post uśmiercił On zmysły cielesne (Orygenes, In lucam homiliae, homilia 29, 2).
Zastanawiające jest w tym tekście to, że Orygenes wychodzi poza te trzy opisane w Ewangelii pokusy. Dla niego liczą się nie tylko głód chleba, głód władzy i „bycia jak Bóg”, ale również inne wady człowieka, które na skutek działania Kusiciela, stają się jego wadą.

Jezu, Ty jak Mojżesz nie jadłeś chleba i nie piłeś wody.
Jezu, Ty jesteś nowym Mojżeszem.
Jezu, Ty zwyciężyłeś diabła swoją mocą.