| 15. Sonntag im Jahreskreis
Am 15. Sonntag im Jahreskreis wird im Gottesdienst das Evangelium von
der Aussendung der Zwölf (Mk 6, 7-13) gelesen. Eine der sechzehn sog.
Magdeburger Elfenbeintafeln, die sich heute in verschiedenen Museen befinden,
zeigt den Sendungsauftrag an die Apostel. Diese Tafel (H. 12, 8
x B. 11, 7 cm) ist, wie alle anderen auch, in Mailand wahrscheinlich 968
entstanden. Sie befindet sich heute in National Museums and Galleries
on Merseyside in Liverpool (Inv. Nr. M 8061). Die Platte war auf dem Reliquienschrein
des Kardinals Albrecht von Brandenburg montiert, daher die vier Bohrlöcher
in den Ecken der Rahmenleisten.
Vor Jesus, der in der linken Hand eine Schriftrolle hält, beugen sich
alle zwölf Apostel. Eine der wenigen Szenen, in denen die Zwölfzahl der
Apostel genau berücksichtigt ist, was wohl mit der Thematik der Darstellung
zusammenhängt. Alle Apostel, wie auch Jesus, tragen lange Gewänder und
stehen vor dem Hintergrund mit ausgeschnittenen Kreuzen. Sie tragen keine
Schuhe. In demütiger Haltung nehmen sie den Auftrag des Meisters entgegen.
Genau lässt sich die Szene nicht identifizieren, wird doch in den Evangelien
mehrfach von einer Sendung der Jünger berichtet. So der Auftrag, in den
Städten Israels zu predigen (Mt 10, 5-15; Mk 6, 7-13; Lk 9, 1-6) und der
große Sendungsauftrag nach der Auferstehung Christi (Mt 28, 16-20).
Noch während seiner Lehrtätigkeit sendet Jesus die Apostel aus, damit
sie das predigen, was sie bei ihm gelernt haben. Er schickt sie zur Zweit
aus, was dem jüdischen Brauch entsprach (vgl. Mk 6, 7). Dieser Brauch
stützte sich auf das Gesetz, dem nach, auf dem Zeugnis der zwei identisch
aussagenden Zeugen die Wahrheit beruhte. Die Jünger Jesu sollen die Armut
des Meisters nachahmen. Er erlaubt ihnen nur den Wanderstab mitzunehmen
und an den Füßen nur Sandalen (vgl. Mk 6, 8-9). Sie sollen auf den Weg
kein Brot, keine Vorratstasche, kein Geld und kein zweites Hemd mitnehmen.
Die Apostel Jesu sollen solche Wunder vollbringen, die er getan hat. Dabei
sollen sie nicht vergessen, dass die Vollmacht, die unreinen Geister auszutreiben
und die Kranken zu heilen nicht von ihnen kommt, sondern eine Gabe Jesu
ist, die ihnen schon im Moment der Berufung geschenkt wurde (vgl. Mk 6,
7), aber auch bei seinem Abschied (vgl. Mt 28, 18-20).
Die Kirche hat den auf den Weg aufbrechenden Pilgern und Reisenden bei
einer für sie gefeierten Votivmesse die Perikopen von der Aussendung der
Jünger vorgelesen: Mt 10, 7. 11-15 (Sakramentar aus Monza, Mitte des 9.
Jh.), Lk 10, 3-7 (Sakramentar des Adelpret II., Bischofs von Trient, vor
1177), Mk 6, 7 (Missale Basileense, 11. Jh.). Ab dem 10. Jh. feierte
der Priester eine Segensfeier für Pilger und Reisende (Ordo pro peregrinatibus,
Ordo pro fratribus in viam dirigendis). Er segnete den aufbrechenden
Pilger, seine Pilgertasche und sein Pilgerstab und manchmal auch sein
Kreuz. Die Übergabe der Pilgerinsignien begleiteten spezielle Formeln:
bei der Tasche (Ad sportam) und bei dem Stab (Ad baculum).
Die Handschrift des Sakramentars von Palermo (Archivio Storico Diocesano
in Palermo, Signatur Nr. 3), die 1130 angeschafft wurde, bietet mehrere
liturgische Texte für Reisende zu Lande und zu Wasser, sowie für Pilger
an. Unter anderem auf fol. 228v-229r sind drei Orationen unter dem Titel
Benedictio sportae et baculi (Pa 2456-2458) zu finden. Die erste
Oration greift sogar das Motiv der Aussendung der Jünger aus dem heutigen
Evangelium auf: Domine Iesu Christe, mundi redemptor et conditor, qui
beatis apostolis tuis praecepisti, ut euntes in predicatione, virgas tantum
sumerent; te supplici devotione deposcimus; ut digneris hanc sportam,
et fustem istum, bene+dicere; quatinus eos, qui illum in signum peregrinationis
et suorum corporum sustentationem sunt recepturi, tuae coelestis gratiae
recipiant plenitudinem (...) Herr, Jesus Christus, Erlöser und Urheber der
Welt, der du deinen heiligen Aposteln befohlen hast, nur den Wanderstab
mitzunehmen; dich bitten wir, dass du diese Pilgertasche und diesen Pilgerstab
segnen mögest; damit diejenigen, die ihn als Zeichen ihrer Pilgerschaft
und zur Stärkung ihrer Körper empfangen, die Fülle deiner göttlichen Gnade
empfangen (...)
Die Apostel sind nur äußerlich arm, sie sind gut ausgestattet, nämlich
mit der Vollmacht Jesu. Auch wir, die Jünger Jesu heutiger Tage, sind
gut versorgt mit seinen Gaben. Was bleibt uns? Aufbrechen. Wir sind gesandt.
Wenn ich auf eine weite und große Reise gehe,
nehme ich meine Brieftasche, Kleider und gut gepackte Taschen mit.
Ich gehe vorbereitet weg und verlasse mich auf mich selbst.
Und ich gehe weg, um Erfüllung zu suchen, um mich zu vergnügen,
und nicht als ein Gesandter, der auf einen Fang aus ist,
nicht als jemand, der dein Wort verbreitet, mein Herr (...)
(Robert L. Knopp. Das Evangelium beten. Ein sehr Menschlicher Jesus. Das
Markus-Evangelium, S. 74-75)
|
15 Niedziela Zwykła
W 15 Niedzielę Zwykłą czyta się podczas liturgii Ewangelię o misji Dwunastu
(Mk 6, 7-13). Jedna z 16 tzw. magdeburskich tabliczek z kości słoniowej,
które obecnie się znajdują w różnych muzeach, przedstawia Przekazanie
misji Apostołom. Tabliczka ta (wys. 12, 8 i szer. 11, 7 cm), podobnie
jak pozostałe, powstała w Mediolanie prawdopodobnie w 968 roku. Obecnie
znajduje się ona w National Museums and Galleries on Merseyside w Liverpoolu
(Inv. Nr. M 8061). Płytka ta była zamontowana na relikwiarzu kardynała
Albrechta z Brandenburga, stąd te cztery otwory w rogach obramowania.
Przed Jezusem, trzymającym zwój w lewej ręce, pochylają się wszyscy dwunastu
Apostołowie. Jest to jedna z niewielu scen, w której liczba dwunastu Apostołów
jest tak dokładnie uwzględniona, co ma związek z tematyką tego przedstawienia.
Wszyscy Apostołowie, również Jezus, ubrani są w długie szaty i stoją przed
tłem z powycinanymi krzyżami. Nie mają oni żadnych butów na nogach. W
postawie pokory przyjmują zadanie, dane im przez Mistrza. Nie można dokładnie
zidentyfikować tej sceny, jednak w Ewangeliach wielokrotnie jest mowa
o nadaniu uczniom misji, np. zadanie głoszenia Ewangelii w miastach izraelskich
(Mt 10, 5-15; Mk 6, 7-13; Łk 9, 1-6) i ostatnie polecenie po zmartwychwstaniu
Chrystusa (Mt 28, 16-20).
Jeszcze w czasie swojej działalności Jezus wysyła Apostołów, aby głosili
to, czego się nauczyli od Niego. Posyła ich po dwóch, co było zgodne ze
zwyczajem żydowskim (por. Mk 6, 7). Zwyczaj ten opierał się na przepisie
prawnym, zgodnie z którym, do ważności świadectwa potrzeba dwóch świadków,
identycznie zeznających. Uczniowie Jezusa mają naśladować ubóstwo swego
Mistrza. Pozwala On im wziąć tylko laskę ze sobą, a na nogi włożyć sandały
(por. Mk 6, 8-9). Nakazuje im, by nie brali ani chleba, ani torby podróżnej,
ani pieniędzy i drugiej sukni. Apostołowie Jezusa mają dokonywać takich
cudów, jakich On dokonywał. Powinni też pamiętać, że władza wypędzania
złych duchów i uzdrawiania chorych nie pochodzi od nich, ale jest darem
Jezusa, otrzymanym już w momencie powołania (por. Mk 6, 7), jak również
przy Jego pożegnaniu (por. Mt 28, 18-20).
Kościół udającym się w drogę pielgrzymom i podróżnym podczas Mszy wotywnej,
sprawowanej dla nich, czytał im perykopy o wysłaniu uczniów: Mt 10, 7.
11-15 (sakramentaez z Monzy, poł. IX w.), Łk 10, 3-7 (sakramentarz Adelpreta
II, biskupa Trydentu, przed 1177), Mk 6, 7 (Missale Basileense,
XI w.). Od X wieku kapłan sprawował obrzęd błogosławieństwa dla pielgrzymów
i podróżnych (Ordo pro peregrinatibus, Ordo pro fratribus in viam dirigendis).
Błogosławił on udającego się w drogę pielgrzyma, jego torbę i laskę, a
czasami też i jego krzyż. Przekazaniu insygni pielgrzymich towarzyszyły
specjalne formuły: przy torbie (Ad sportam) i przy lasce (Ad
baculum). Rękopis sakramentarza z Palermo (Archivio Storico Diocesano
w Palermo, sygnatura nr 3), który powstał w 1130 roku, proponuje kilka
tekstów liturgicznych dla podróżujących na lądzie i na wodzie, a także
dla pielgrzymów. Między innymi na fol. 228v-229r znajdują się trzy oracje
pod tytułem Benedictio sportae et baculi (Pa 2456-2458). Pierwsza
z nich podejmuje motyw misji Apostołów z dzisiejszej Ewangelii: Domine
Iesu Christe, mundi redemptor et conditor, qui beatis apostolis tuis praecepisti,
ut euntes in predicatione, virgas tantum sumerent; te supplici devotione
deposcimus; ut digneris hanc sportam, et fustem istum, bene+dicere; quatinus
eos, qui illum in signum peregrinationis et suorum corporum sustentationem
sunt recepturi, tuae coelestis gratiae recipiant plenitudinem (...) Panie,
Jezu Chryste, Zbawicielu i Stwórco świata, Ty poleciłeś swoim świętym
Apostołom zabrać tylko laskę na drogę; prosimy Ciebie, abyś pobłogosławił
tę torbę i tę laskę, aby ci, którzy otrzymują ją jako znak ich pielgrzymki
i dla umocnienia ich ciała, cieszyli się pełnią Twojej boskiej łaski
(...)
Apostołowie są tylko zewnętrznie ubodzy, oni są dobrze wyposażeni,
mianowicie we władzę Jezusa. Także my, uczniowie Jezusa naszych czasów,
jesteśmy dobrze wyposażeni w Jego dary. Co nam pozostaje? Wybrać się w
drogę. Jesteśmy posłani.
Gdy wybieram się w daleką i dużą podróż,
to zabieram portfel, ubrania i dobrze zapakowane torby.
Wybieram się przygotowany i ufam samemu sobie.
Wybieram się, by szukać spełnienia siebie i by się zabawić,
a nie jako posłany, który szuka połowu,
nie jako ten, kto ma głosić Twoje słowo, mój Panie (...)
(Robert L. Knopp. Das Evangelium beten. Ein sehr Menschlicher Jesus. Das
Markus-Evangelium, s. 74-75)
|
