Vierzig Tage nach der Auferstehung des Herrn feiert die Kirche den Abschied Jesu von seinen Jüngern und Jüngerinnen – Hochfest Christi Himmelfahrt. Im Zentrum der Liturgie steht die Perikope (vgl. Mt 28, 15-20) über Aufnahme Jesu in den Himmel. Obwohl alle drei Synoptiker dieses Thema in ihren Evangelien behandeln, doch jeder setzt andere Akzente. Diese Perikope wird nochmal am Dreifaltigkeitssonntag (Lesejahr B) vorgelesen. Dem Text aus dem Evangelium nach Matthäus wird die lukanische Version vorangestellt (vgl. Apg 1, 1-11 – erste Lesung). Der Evangelist berichtet, dass Jesus den Elf befohlen hatte, auf einen Berg in Galiläa aufzusteigen (vgl. Mt 28, 16). Als der Auferstandener bei ihnen erschien, einige Apostel wurden unsicher und hatten Zweifel, ob das wirklich der Jesus sei (vgl. Mt 28, 17). Zuerst sagt er ihnen etwas von seiner universalen Vollmacht: Mir ist alle Macht gegeben im Himmel und auf der Erde (Mt 28, 18). Diese Vollmacht ist in jeder Hinsicht universal. Sie umfasst nicht nur alle denkbaren Orte – Himmel und Erde, sondern auch alle Völker – Juden und Heiden und alle Zeiten – bis zur Vollendung der Weltzeit. Jetzt gibt Jesus seinen Jüngern den Auftrag: geht zu allen Völkern und macht alle Menschen zu meinen Jüngern; tauft sie auf den Namen des Vaters und des Sohnes und des Heiligen Geistes, und lehrt sie, alles zu befolgen, was ich euch geboten habe (Mt 28, 19-20a). Jetzt bekommen die manchmal kleingläubigen Apostel die weltweite Mission. Sie werden von jetzt an fortführen, was Jesus begonnen hat. Sie werden die Menschen, die zum Glauben kommen, durch Taufe und Predigt für Jesus Christus gewinnen. Von jetzt an wird die Zahl der Jünger Jesu wachsen. Am Ende gibt der Meister den Apostel die Zusage: Ich bin bei euch alle Tage bis zum Ende der Welt (Mt 28, 20b). Das bedeutet, die Kraft und der Erfolg kommen nur von ihm. Der Evangelist hat seinem Werk durch den Begriff Immanuel eine Art Klammer gegeben; hier im letzten Satz klingt wieder, was am Anfang schon angeklungen ist: Jesus ist Gott mit uns (Mt 1, 23).

Die Ottheinrich-Bibel (Cgm 8010/1-8), die sich heute in der Bayerischen Bibliothek in München befindet, bietet gleich zweimal eine Abbildung, die die Himmelfahrt Christi darstellt. Diese Bibel ließ Herzog Ludwig der Gebartete (1368-1447) 1425 in Regensburg anfertigen und später hat Kurfürst Ottheinrich (1502-1509) sie um 1530 für seine Bibliothek in Heidelberg – Bibliotheca Palatina genannt – erworben. Der prachtvolle Kodex (307 Blätter), das erste illustrierte Neue Testament in deutscher Sprache, bleibt die eine der reichlichsten Bilderhandschriften auf dem deutschen Boden. Matthias Gerung hat ihre Ausstattung (1530-1532) fortgesetzt und selbst 117 von 146 Miniaturen geschaffen.

Auf fol. 225v mitten im zweispaltigen Text befindet sich das Bild Himmelfahrt Christi, das die Illustrationen der Apostelgeschichte eröffnet (Band 6). Obwohl sich Gerung an die entsprechenden Dürer-Graphiken orientierte, hat er sich doch die Freiheit gelassen. Die andere Darstellung der Himmelfahrt Christi (fol. 70r) stammt auch von M. Gerung (Band 2) und ist die letzte, die das Markus-Evangelium begleitet. Hier sind nur die Füße Jesu in einer Wolkengloriole zu sehen. Zurück bleibt ein Fußabdruck auf dem Felsen. Unsere Miniatur zeigt Jesus in einer lichten Wolke im blauen Gewand, mit dem Stab in der Linken und mit der Rechten segnend. Die Gestalt Jesu ist bis zu dem unteren Saum des Gewandes zu sehen. So ergänzen einander die beiden Bilder in der Jesusfigur. Die Maria mit gefalteten Händen gegenüberstehende Apostelfigur, die vor Staunen die Hände erhoben hat, trägt am Gürtel ein typisch spätmittelalterliches Beutelgebetbuch. Hinter Maria und dem Apostel im blauen Gewand steht jeweils eine Gruppe der Apostel. Zwei Gestalten – links und rechts – sind durch die blau-goldene Wolke zum Teil verdeckt. Im Hintergrund ist grünes Gras und ein Berg zu sehen.

Den Ps 47 (46), der auch zur Liturgie des heutigen Tages gehört, kommentiert Robert Spaemann (1927-2018) folgendermaßen: Der Gott Israels, also auch der Christen, ist Gott des Universums. Also werden »alle Völker« aufgefordert, »in die Hände zu klatschen und zu jubeln«. Welchen Grund hat dieser Jubel? Die Antwort ist merkwürdig, ja paradox: »Denn furchtgebietend ist der Herr und ein großer König über die ganze Erde«. Und dann heißt es auch noch von den Völkern, die Ihn preisen sollen, dass Er sie »uns unterwirft und unter unsere Füße zwingt«. Unter wessen Füße? Unter die Füße des Gekreuzigten, sagt der heilige Augustinus. Und der Zwang, der von Ihm ausgeht, ist kein physischer. Er geht aus von der Liebe des Herzens Jesu (Meditationen eines Christen. Über die Psalmen 1-51. Stuttgart 2014, S. 378).

Christus wird in seiner Geburt Mensch,
im Tod Opferstier,
in der Auferstehung Löwe
und in seiner Himmelfahrt Adler
(Gregor der Große).

Czterdzieści dni po zmartwychwtaniu Chrystusa Kościół obchodzi pożegnanie Jezusa z ze swoimi uczniami i uczennicami – uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego. W centrum liturgii jest perykopa (por. Mt 28, 15-20) o wstąpieniu Jezusa do nieba. Chociaż wszyscy trzej synoptycy zajmują się tym tematem w swoich Ewangeliach, to jednk każdy kładzie inne akcenty. Ta perykopa czytana jest jeszcze raz w uroczystość Najświętszej Trójcy (rok B). Tekst z Ewangelii według Mateusza poprzedza łukaszowa wersja (por. Dz 1, 1-11 – pierwsze czytanie). Ewangelista relacjonuje, że Jezus polecił Jedenastu udać się do Galilei na górę (por. Mt 28, 16). Gdy Zmartwychwstały się im ukazał, to niektórzy z Apostołów byli niepewni i powątpiewali, czy to jest rzeczywiście Jezus (por. Mt 28, 17). Najpierw mówi im coś o swojej uniwersalnej władzy: Otrzymałem pełną władzę na niebie i na ziemi (Mt 28, 18). Władza ta jest pod każdym względem uniwersalna. Obejmuje ona nie tylko wszystkie wyobrażalne miejsca – niebo i ziemię, ale także wszystkie ludy – Żydów i pogan oraz wszystkie czasy – aż do końca świata. Teraz Jezus daje swoim uczniom polecenie: Idźcie więc i pozyskujcie uczniów we wszystkich narodach! Udzielajcie im chrztu w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego! Nauczajcie ich, aby zachowywali wszystko, co wam nakazałem (Mt 28, 19-20a). Teraz otrzymają powszechną misję Apostołowie, czasami małej wiary – jak im to Jezus wyrzucał. Od tej chwili będą oni kontynuowali to, co Jezus rozpoczął. Będą oni tych ludzi, którzy uwierzą, zdobywać dla Jezusa Chrystusa przez chrzest i nauczanie. Odtąd liczba uczniów Jezusa będzie wzrastać. Na końcu Mistrz daje Apostołom zapewnienie: A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do końca świata (Mt 28, 20b). To oznacza, że siły i powodzenie pochodzą od Niego. Ewangelista zaopatrzył swoje dzieło swego rodzaju klamrą używając pojęcia Immanuel. Tutaj w ostatnim zdaniu brzmi ponownie to, co na początku już wybrzmiało: Jezus jest Bogiem z nami (Mt 1, 23).

Biblia Ottheinricha (Cgm 8010/1-8), która obecnie znajduje się w Bayerische Bibliothek w Monachium, proponuje od razu dwa obrazy przedstawiające Wniebowstąpienie Chrystusa. Wykonanie tej Biblii w Regensburgu polecił w 1425 roku książę Ludwik Brodaty (1368-1447), a potem ok. 1530 roku nabył ją książę elektor Ottheinrich (1502-1509) dla swojej bublioteki w Heidelbergu, zwanej Bibliotheca Palatina. Ten wspaniały kodeks (307 kart), pierwszy ilustrowany Nowy Testament w języku niemieckim, pozostaje jednym z najbogatszych iluminowanych rękopisów na ziemi niemieckiej. Maciej Gerung kontynuował jego wyposażenie (1530-1532) i sam wykonał 117 ze 146 miniatur.

Na fol. 225v w środku dwukolumnowego tekstu znajduje się obraz Wniebowstąpienia Chrystusa, który otwiera zbiór ilustracji do Dziejów Apostolskich (Tom 6). Chociaż Gerung orientował się na grafikach Dürera, to jednak pozostał wolny, jeśli chodzi o kompozycję. To drugie przedstawienie Wniebowstąpienia Chrystusa (fol. 70r) pochodzi także od M. Gerunga (Tom 2) i jest ostatnim z towarzyszących Ewangelii według św. Marka. Tutaj widzimy tylko stopy Jezusa w obłoku chwały. Pozostał jedynie odcisk stóp na skale. Nasza miniatura pokazuje Jezusa w jasnym obłoku w niebieskiej sukni, z laską w lewej ręce, a prawą błogosławi. Postać Jezusa jest widoczna tylko do dolnego brzegu ubrania. Tak uzupełniają się wzajemnie te dwa obrazy, jeśli chodzi o figurę Jezusa. Naprzeciw Maryi ze złożonymi rękami stojąca figura Apostoła, która ze zdumienia podniosła ręce, ma na pasku typowy dla późnego średniowiecza modlitwenik jako książkę sakwową. Za Maryją i za Apostołem w niebieskiej sukni stoją dwie grupy Apostołów. Dwie postacie – z lewej i z prawej – zostały częściowo zasłonięte przez niebiesko-złoty obłok. W tle widzimy jeszcze zieloną trawę i górę.

Ps 47 (46), który także należy do liturgii dnia dzsiejszego, Robert Spaemann (1927-2018) komentuje następująco: Bóg Izraela, a więc także chrześcijan, jest Bogiem uniwersum. Dlatego »wszystkie narody« są wezwane, aby »klaskać w dłonie i radosnym głosem wkrzykiwać«. Jaki jest powód tej radości? Odpowiedź jest niepospolita, nawet paradoksalna: »Pan Najwyższy jest straszliwy, jest wielkim Królem nad całą ziemią«. A potem o narodach powiedziano, które mają Go wychwalać, że On »nam poddaje narody i ludy rzuca pod nasze stopy«. Pod czyje stopy? Pod stopy Ukrzyżowanego – mówi św. Augustyn. A przymus, który od Niego wychodzi, nie jest fizyczny. On wypływa z miłości serca Jezusa (Meditationen eines Christen. Über die Psalmen 1-51. Stuttgart 2014, s. 378).

Chrystus jest Człowiekiem przez swoje narodzenie,
w śmierci Cielcem ofiarnym,
w zmartwychwstaniu Lwem
a w swoim wniebowstąpieniu Orłem
(Grzegorz Wielki).