Am heutigen Sonntag wird relativ eine kurze Evangelien-Perikope in den Kirchen vorgelesen (Mt 5, 13-16), die aber zwei Teile aufweist. Jesus spricht von zwei Bildern: vom Salz (V. 13) und vom Licht (V. 14-15). Beide Aussagen Jesu bilden ganz kurze Parabeln.
Jesus sprach einst zu seinen Jüngern und Zuhörern: Ihr seid das Salz der Erde. Wenn das Salz seinen Geschmack verliert, womit kann man es wieder salzig machen? Es taugt zu nichts mehr; es wird weggeworfen und von den Leuten zertreten. Die Deutung des Gleichnisses dreht sich um zwei Pole: die Bedeutung des Salzes und den Verlust seiner Eigenschaften. Das Salz ist etwas Gutes (vgl. Mk 9, 50a; Lk 14, 34a) – auf der einen Seite. Und auf der anderen Seite – wenn das Salz seinen Geschmack, seine Kraft zum Salzen verliert (vgl. Mt 5, 13b; Mk 9, 50b; Lk 14, 34b), dann bleibt es unbrauchbar. Jesus bezieht diese Aussage auf die Menschen, auf seine Jünger. Das unterstreicht das griechische Verb morainesthai (dumm werden). So lautet die Frage: Wenn aber das Salz dumm wird, womit wird man würzen? Die Bedeutung des Salzes in der Opferzubereitung wird in der Parabel als Funktion derer, die Jesus nachfolgen, ihr Wirken in der Welt, beschrieben. Durch ihre Gegenwart bereiten sie die Welt zum Opfer für Gott. Tun sie das nicht, dann sind sie schlimmer als nutzlos. Christen können nicht anders, als in der Welt zu wirken. Es macht ihr Wesen aus, ganz in ihrer Aufgabe aufzugehen.
Jesus sagte auch: Ihr seid das Licht der Welt. Eine Stadt, die auf einem Berg liegt, kann nicht verborgen bleiben. Man zündet auch nicht ein Licht an und stülpt ein Gefäß darüber, sondern man stellt es auf den Leuchter; dann leuchtet es allen im Haus (Mt 5, 14-15). In den Sätzen wird die exponierte Stellung der Jünger unterstrichen. Sie sollen das Wort Gottes zu den Menschen bringen und die Botschaft Jesu verbreiten und auf diese Weise zum Licht der Welt werden (V. 14a). Interessanterweise wird im Alten Testament das Wort Gottes als Licht bezeichnet (vgl. Ps 119, 105) und der Gottesknecht als Licht der Völker (Jes 42, 6; 49, 6b). So wie eine auf einem hohen Berg errichtete Stadt nicht verborgen bleiben kann (V. 14b), so würde es auch der Bestimmung der Nachfolger Jesu widersprechen, wenn sie ihre Identität nicht zu erkennen geben und entsprechend ihrer Berufung handeln. Auch die Aussage über das Licht auf dem Leuchter hebt die Bedeutung der leicht erkennbaren Identität der Jünger hervor (V. 15). So war die hl. Elisabeth von Thüringen wie ein Licht für die damalige Welt.

Der sogenannte Elisabethpsalter zeigt auf fol. 173r die hl. Elisabeth (1207-1231) auf einer Miniatur. Diese Bilderhandschrift mit der Sign. Ms CXXXVII ist wahrscheinlich 1201-1207 im Kloster Reinhardsbrunn in Thüringen entstanden und wird in Museo Archologico Nazionale in Cividale del Friuli aufbewahrt. Der Kodex besteht aus 173 Pergamentblätter und umfasst neben Psalmen auch Gebete, einen Heiligenkalender, Cantica und eine Litanei. Es handelt sich um einen Psalter, der sich zuerst im Besitz der thüringischen Landgräfin Sophie von Thüringen befand und später an ihre Schwiegertochter Elisabeth von Thüringen übergeben wurde. Gemeinsam mit dem Landgrafenpsalter (HB II 24, Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Hildesheim 1211-1213) gehört er zu den Gebrauchsgegenständen, die aus dem Leben der Elisabeth erhalten geblieben sind. Als Geschenk Elisabeth an ihren Onkel Berthold von Andechs, Patriarch von Aquileia, gelangte er nach Cividale. Der Psalter ist ausgesprochen aufwendig und kostbar gearbeitet. Das zeigt sich zum einen in den 8 halbseitigen Miniaturen sowie in den 23 Miniaturen, die teilweise ganzseitig gearbeitet und zum Teil in zwei geteilt sind (13 von ihnen).
Die besagte ganzseitige Miniatur, die als letzte in dieser Sammlung vorkommt, wurde horizontal geteilt. So entstanden zwei Bilder. Das untere Bild zeigt den hl. Gregor und den hl. Petrus, beide sitzen in einem kirchlichen Gebäude. Das obere Bild zeigt die hl. Elisabeth gleich doppelt. Es wurde durch eine Säule vertikal aufgeteilt. Auf der linken Seite kniet sie und betet vor einem Altar mit Kelch in einer mit der Kuppel gedeckten Kirche. Ein Turm ist hinter der hl. Elisabeth zu sehen, ein aufgehängter Vorhang und eine ewige Lampe. Über diesem Teil der Miniatur ist eine Inschrift zu lesen: Contemplativa vita. Rechts wurde sie stehend mit drei Armen und Kranken dargestellt. Den zu ihrer Rechten bekleidet sie mit rotem Gewand und dem zu ihrer Linken gibt sie Münzen. Ein dritter Bettler in der Mitte bittet sie um die Gabe. Auch hier ist das Gebäude mit der Kuppel bedeckt und ein Turm am Rande des Bildes zu sehen. Eine Inschrift: Activa vita über diesem Teil der Miniatur deutet auf die Tätigkeit der Heiligen hin. Die tätige Nächstenliebe wurde zum Lebensthema für Elisabeth als sie nach dem Tod ihres Mannes dem Hof den Rücken kehrte, ähnlich wie für ihre Schwiegermutter Sophie, die nach dem Tod ihres Schwiegervaters in ein Zisterzienserinnen-Kloster ging. Elisabeth hatte schon ein Vorbild in ihrer Tante hl. Hedwig von Andechs gefunden. Das Bild aus dem Psalterium führt uns vor Augen eine Person, die im 13. Jh. das kontemplative Leben mit dem aktiven gut verbinden konnte.

Jesus, du bist das Licht der Welt.
Jesus, du willst, dass deine Jünger das Licht der Welt werden.
Jesus, hilf uns, damit wir das Salz der Erde werden.

W dzisiejszą niedzielę odczytuje się w kościołach względnie krótką perykopę z Ewangelii (Mt 5, 13-16), która składa się z dwóch części. Jezus mówi o dwóch obrazach: o soli (w. 13) i o świetle (w. 14-15). Obie wypowiedzi Jezusa stanowią bardzo krótkie przypowieści.
Jezus powiedział kiedyś do swoich uczniów i słuchaczy: Wy jesteście solą ziemi. Lecz jeśli sól straci swoją właściwość, czym się ją posoli? Nie nadaje się do niczego, chyba tylko na wyrzucenie i podeptanie przez ludzi. Znaczenie tego porównania oscyluje wokół dwóch biegunów: znaczenia soli i utraty jej właściwości. Sól jest czymś dobrym, pożytecznym (por. Mk 9, 50a; Łk 14, 34a) z jednej strony. A z drugiej strony – gdy sól utraci swój smak, swoją moc solenia (por. Mt 5, 13b; Mk 9, 50b; Łk 14, 34b), to pozostanie bezużyteczna. Jezus tę wypowiedź odnosi do ludzi, do swoich uczniów. Podkreśla to jeszcze bardziej gr. czasownik morainesthai (stać się głupim). Tak brzmi to pytanie: Jeśli sól stanie się głupią, to czym wtedy przyprawić? Znaczenie soli w przygotowaniu ofiar zostało w przypowieści opisane jako funkcja tych, którzy naśladują Jezusa oraz ich działalność w świecie. Poprzez swoją obecność przygotowują oni świat na ofiarę Bogu. Jeśli tego nie czynią, to są więcej niż nieużyteczni. Chrześcijanie nie mogą inaczej, jak działać w świecie. Ich istotą jest, poświęcić się całkowicie temu zadaniu.
Jezus powiedział także: Wy jesteście światłem dla świata. Nie może się ukryć miasto położone na górze. Nie zapala się też lampy po to, by ją schować pod garncem, lecz stawia się ją na świeczniku, żeby świeciła wszystkim, którzy są w domu (Mt 5, 14-15). W tych zdaniach została podkreślona eksponowana rola uczniów. Powinni oni Słowo Boże zanieść do ludzi i rozpowiadać Ewangelię Jezusa oraz w ten sposób stać się światłem dla świata (w. 14a). Interesujące jest to, że w Starym Testamencie Słowo Boże jest określone jako światło (por. Ps 119, 105), a Sługa Jahwe jako światłość narodów (Iz 42, 6; 49, 6b). Jak miasto zbudowane na wysokiej górze nie może się ukryć (w. 14b), tak by się sprzeciwiało to celowi naśladowców Jezusa, gdyby nie dali rozpoznać swojej tożsamości i nie działali zgodnie ze swoim powołaniem. Także wypowiedź o lampie na świeczniku podkreśla znaczenie łatwo rozpoznawalnej tożsamości uczniów (w. 15). Tak właśnie św. Elżbieta z Turyngii była światłem dla ówczesnego świata.

Tzw. Psałterz Elżbiety pokazuje na fol. 173r św. Elżbietę (1207-1231) na miniaturze. Ten iluminowany rękopis z sygn. Ms CXXXVII powstał prawdopodobnie w latach 1201-1207 w klasztorze Reinhardsbrunn w Turyngii i jest przechowywany w Museo Archologico Nazionale w Cividale del Friuli. Kodeks składa się z 173 pergaminowych kart i zawiera oprócz psalmów także modlitwy, kalendarz świętych, kantyki oraz litanię. Chodzi o psałterz, który najpierw znajdował się w posiadaniu księżnej Zofii z Turyngii, a potem został przekazany jej synowej Elżbiecie z Turyngii. Razem z Psałterzem księcia Hermana (HB II 24, Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Hildesheim 1211-1213) należał on do używanych przez Elżbietę przedmiotów, zachowanych z jej życia. Jako prezent Elżbiety dla wujka Bertholda z Andechs, patriarchy Akwilei, dotarł on do Cividale. Psałterz ten został bardzo starannie i wystawnie wykonany. Świadczy o tym 8 półstronicowych miniatur, jak również 23 miniatury, z których część obejmuje całą stronę, a część jest przedzielonych na dwoje (13 z nich).
Wspomniana całostronicowa miniatura, która jest na ostatnim miejscu tego zbioru, została przedzielona poziomo. W ten sposób powstały dwa obrazy. Dolny obraz przedstawia św. Grzegorza i św. Piotra – obaj siedzą w kościelnej budowli. Natomiast górny obraz ukazuje św. Elżbietę dwukrotnie. Został on pionowo przedzielony przez kolumnę. Po lewej stronie klęczy ona i modli się przed ołtarzem z kielichem w kościele przykrytym kopułą. Za św. Elżbietą widoczna jest wieża, zawieszona zasłona i wieczna lampa. Nad tą częścią miniatury można przeczytać następujący napis: Contemplativa vita. Z kolei z prawej strony została ona przedstawiona stojąc z trzema biednymi i chorymi. Tego po swojej prawej stronie przyodziewa ona w czerwone ubranie, a temu po lewej daje monety. Trzeci biedak w środku prosi ją o datek. Także tutaj budowla pokryta jest kopułą i jest widoczna wieża na brzegu obrazu. Napis Activa vita nad tą częścią miniatury wskazuje na działalność Świętej. Aktywna miłość bliźniego stała się mottem życia Elżbiety, gdy po śmierci męża opuściła dwór, podobnie jak jej teściowa Zofia, która po śmierci jej teścia wstąpiła do klasztoru cysterek. Elżbieta znalazła już wzór w swojej ciotce św. Jadwidze z Andechs. Obraz z psałterza prowadzi przed nasze oczy osobę, która w XIII wieku życie kontemplacyjne potrafiła dobrze połączyć z aktywnym.

Jezu, Ty jesteś światłością świata.
Jezu, Ty chcesz, aby Twoi uczniowie byli światłem świata.
Jezu, pomóż nam, abyśmy byli solą ziemi.