Am Hochfest der Geburt des Herrn gibst es vier Heilige Messen und damit vier Perikopen aus dem Evangelium. Bei der Messe „Am Heiligen Abend“ wird das Fragment des Matthäus-Evangelium vorgelesen (Mt 1, 1-25 oder 1, 18-25). Im Gottesdienst „In der Heiligen Nacht“ wird der erste Teil der Geburtsgeschichte nach Lukas genommen (Lk 2, 1-14) und in der Messe „Am Morgen“ der zweite Teil (Lk 2, 15-20). Beim letzten Gottesdienst „Am Tag“ wird die Perikope aus dem Johannes-Evangelium vorgelesen (Joh 1, 1-18 oder 1, 1-5. 9-14). Der Evangelist Markus bietet in seinem Werk keine Kindheitsgeschichte Jesu an. Die Perikope von der dritten Weihnachtsmesse (Lk 2, 15-20) wurde oft in den Bildern der christlichen Kunst festgehalten.
Eine Miniatur aus dem Codex Aureus Gnesnensis bietet auf fol. 7v eine Darstellung der Geburt Jesu an. Der Kodex (Ms 1a), der sich in der Bibliothek des Kapitels in Gniezno befindet, stellt ein Evangelistar dar. Die Handschrift wurde vermutlich im Benediktinerkloster in Niederalteich in der 2. Hälfte des 11. Jh. angefertigt. Sie verrät die Verwandtschaft mit der Ornamentik der bayrischen Schule. Der Kodex besteht aus 111 Pergamentblätter. Die Texte der Evangelien sind nach dem liturgischen Kalender geordnet, angefangen beim 3. Adventssonntag bis hin zum 14. Sonntag nach Pfingsten. Die Perikopen wurden geschrieben in Goldschrift, in wunderschönen karolingischen Majuskeln. Jede Seite hat einen prächtigen Rahmen bekommen und jede Perikope ein Initiale. Die Handschrift wurde nur mit 20 ganzseitigen Miniaturen ausgestattet. Es sind immer wieder spätere Nachtragungen zu finden.

Das Bild aus unserem Kodex zeigt die Geburt Jesu und scheint zugleich in drei Teile aufgeteilt zu sein. Das Lesen des Bildes soll vom mittleren Streifen anfangen, wo es zu sehen ist, wovon der Evangelist berichtet: Als sie dort waren [in Betlehem], kam für Maria die Zeit ihrer Niederkunft, und sie gebar ihren Sohn, den Erstgeborenen. Sie wickelte ihn in Windeln und legte ihn in der Krippe, weil in der Herberge kein Platz für sie war (Lk 2, 6-7). Wir sehen in der Mitte aus roten Ziegeln gemauerten Futtertrog, an dem Esel und Ochse stehen. In der Futterkrippe liegt das Jesuskind im byzantinischen Stil dargestellt: sehr stramm in Windel gewickelt, als fast erwachsene Mann, mit Nimbus um das Haupt und mit Segensgestus der rechten Hand. Maria liegt rechts auf einem Polster und zeigt mit der Rechten auf ihren neugeborenen Sohn. Auch Josef steht links und präsentiert mit beiden Händen den Sohn Gottes.
Jetzt schauen wir auf den unteren Streifen, wo die Hirten mit ihren Tieren und ein Engel zu sehen sind. Es wurden zwei Hirten dargestellt. Der eine bläst einen Horn und in der Rechten hält einen Stock. Links von ihm sind ein Schaff und ein Schafbock zu sehen. Der andere Hirte hat sich vor Kälte mit einem Umhang zugedeckt und hält auch einen Stock. Bei ihm ist ein Hund und zwei Schaffe zu sehen. Ganz rechts wurde ein prächtig gekleidete Engel dargestellt, der die Botschaft gebracht hat und mit dem Zeigerfinger der rechten Hand auf Jesus zeigt. In der Linken hält er den Botenstab (Kerykeion). Lukas berichtet, dass die Hirten auf freien Feld Nachtwache hielten bei ihrer Herde. Da trat der Engel des Herrn zu ihnen, und der Glanz des Herrn umstrahlte sie. Sie fürchteten sich sehr… (Lk 2, 9) Die zwei Hirten sind wach geworden und stehen schon. Der eine sogar hat sich dem Engel zugewandt und will die anderen Hirten auch wecken, damit sie die Botschaft von der Geburt des Retters, Messias und Herrn in der Stadt Davids hören (vgl. Lk 2, 11). Zwischen dem Engel und dem Hirten ist ein kleiner Baum und ein kleiner Bock zu sehen, der seine vorderen Beine auf ihm gestellt hat.
Im oberen Streifen wurden die Engel im blauen Halbkreis dargestellt und in der Mitte ein zehnarmiger Stern. Aus dem Himmel schauen neun Engeln mit den Kreuzstäben herab. Sie singen das Loblied: Ehre sei Gott in der Höhe… (Lk 2, 14) Der Miniator hat nur die neun Engel dargestellt. Es ist vielleicht an die Erzengel zu denken, die die Vorsteher der neun Chöre sind. Der Pseudo-Dionysius Areopagita (5./6. Jh.), ein frühchristlicher griechischer Schriftsteller, hat in seinem Werk De caelesti hierarchia (Über die himmlische Hierarchie) über das Reich der himmlischen Geister, ihre Natur, Eigenschaften und Gliederung in 3 Triaden zu je 3 Chören geschrieben. Die höchsten 3 Chöre bilden: Serafim, Cherubim und Throne. Die 3 niedrigen Chöre bestehen aus: Herrschaften, Möchten und Gewalten. Zu den 3 niedrigsten Chören gehören: Fürsten, Erzengel und Engel. Die Lehre von den Engelschören wurde zum Teil aus der Bibel entnommen und in der frühen Kirche und in den späteren Jahrhunderten gepflegt.

Der Evangelist schreibt: Als die Engel sie verlassen hatten und in den Himmel zurückgekehrt waren, sagten die Hirten zueinander: Kommt, wir gehen nach Betlehem, um das Ereignis zu sehen, das uns der Herr verkünden ließ (Lk 2, 15). Und sie fanden alles so, wie ihnen der Engel sagte.

O demütiger Herr der ganzen Welt,
bescheidener Messias und Herr,
o Erlöser all derer, die das Lied der Engel im Wind hören,
komm auch zu uns, und mach in unserem Leben
das Lied der Engel wahr!
(Robert L. Knopp. Das Evangelium beten. Unser mitleidender Erlöser. Das Lukas-Evangelium. Paderborn 2000, S. 39)

W uroczystość Narodzenia Pańskiego odprawiane są cztery Msze Święte i tym samym są cztery różne perykopy z Ewangelii. Podczas „wieczornej Mszy wigilijnej” czytany jest fragment Ewangelii Mateuszowej (Mt 1, 1-25 lub 1, 18-25). We „Mszy świętej w nocy” czytana jest pierwsza część historii narodzenia Jezusa według Łukasza (Łk 2, 1-14), a we „Mszy świętej o świcie” druga część (Łk 2, 15-20). Natomiast we „Mszy świętej w dzień” czyta się perykopę z Ewangelii św. Jana (J 1, 1-18 lub 1, 1-5. 9-14). Ewangelista Marek nie umieścił w swoim dziele historii dziecięctwa Jezusa. Perykopa trzeciej Mszy w Boże Narodzenie (Łk 2, 15-20) była często przedstawiana na obrazach sztuki chrześcijańskiej.
Jedna z miniatur z Codex Aureus Gnesnensis przedstawia na fol. 7v Narodzenie Jezusa. Kodeks (Ms 1 a), który znajduje się w Bibliotece Kapitulnej w Gnieźnie jest ewangelistarzem. Rękopis ten został prawdopodobnie wykonany w drugiej połowie XI w. w klasztorze benedyktyńskim w Niederalteich. Zdradza on powiązania z ornamentyką szkoły bawarskiej. Kodeks składa się z 111 kart pergaminowych. Teksty Ewangelii zostały uporządkowane według kalendarza liturgicznego, poczynając od 3 Niedzieli Adwentu do 14 Niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego. Perykopy zostały napisane złotym pismem, piękną karolińską majuskułą. Każda strona otrzymała piękną ramę, a każda perykopa inicjał.  Rękopis został wyposażony tylko w 20 całostronicowych miniatur. Można stale napotkać późniejsze dodatkowe teksty.

Obraz z naszego kodeksu ukazuje Narodzenie Jezusa i wydaje się być podzielony na trzy części. Odczytywanie tego obrazu powinno się rozpocząć od środkowego pasa, na którym można zobaczyć to, co relacjonuje Ewangelista: A gdy tam przebywali [w Betlejem], nadszedł dla Maryi czas rozwiązania. Urodziła swego pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyła w żłobie, gdyż nie było dla nich miejsca w gospodzie (Łk 2, 6-7). W środku widzimy żłób zbudowany z czerwonych cegieł, przy którym stoją osioł i wół. W żłobie leży Dziecię Jezus przedstawione w bizantyjskim stylu: bardzo obciśle owinięte w pieluchy, jako prawie dorosły człowiek, z nimbem wokół głowy i z gestem błogosławieństwa prawą ręką. Po prawej leży Maryja na dużej poduszce i prawicą wskazuje na swojego nowonarodzonego Syna. Także Józef stoi po lewicy i obydwoma rękami prezentuje Syna Bożego.
Teraz spójrzmy na dolny pas, na którym zobaczyć można pasterzy z ich zwierzętami oraz anioła. Przedstawiono dwóch pasterzy. Jeden z nich trąbi w róg, a w prawej ręce trzyma kij. Po lewej jego stronie widzimy owcę i barana. Drugi pasterz z zimna okrył się narzutą i trzyma także laskę. Obok niego widzimy psa i dwie owce. Całkiem z prawej przedstawiono pięknie ubranego anioła, który przyniósł wiadomość i palcem wskazującym prawej ręki pokazuje na Jezusa. W lewej ręce trzyma on laskę posłańca (kerykeion). Łukasz relacjonuje o tym, że pasterze w otwartym polu nocą pilnowali swego stada. Nagle ukazał im się anioł Pana i chwała Pana zewsząd ich oświeciła. Wtedy ogarnął ich wielki lęk... (Łk 2, 9) Obaj pasterze się obudzili i już wstali. Jeden z nich nawet zwrócił się w stronę anioła i chce także pozostałych pasterzy obudzić, aby usłyszeli wiadomość o narodzeniu Zbawiciela, Mesjasza i Pana w mieście Dawida (por. Łk 2, 11). Między aniołem i pasterzem widzimy małe drzewo i małego kozła, który oparł na nim swoje przednie łapy.
W górnym pasie przedstawione zostały anioły w niebieskim półkole, a w środku dziesięcioramienna gwiazda. Z nieba spogląda dziewięciu aniołów ze sztabami w kształcie krzyża. Śpiewają oni pieśń pochwalną: Chwała Bogu na wysokościach... (Łk 2, 14) Miniator przedstawił tylko dziewięciu aniołów. Może trzeba w tym momencie pomyśleć o archaniołach, którzy są przywódcami dziewięciu chórów. Pseudo-Dionizy Areopagita (V/VI w.), grecki pisarz wczesnego chrześcijaństwa, pisał w swoim dziele De caelesti hierarchia (O hierarchii niebieskiej) o królestwie niebieskich duchów, ich naturze i właściwościach oraz o trzech trójkach chórów. Najwyższe trzy chóry tworzą: Serafiny, Cherubiny i Trony. Trzy niskie chóry składają się z: Panowań, Mocy i Potęg. Do trzech najniższych chórów należą: Księstwa, Archanioły i Anioły. Nauka o chórach anielskich została po części zaczerpnięta z Biblii oraz rozwijana w pierwotnym Kościele i w późniejszych wiekach.

Ewangelista pisze: Gdy aniołowie odeszli od nich do nieba, pasterze mówili do siebie: Chodźmy do Betlejem i zobaczmy to, co się stało, a co nam Pan oznajmił (Łk 2, 15). I znaleźli oni wszystko tak, jak im powiedział anioł.

Pokorny władco całego świata,
skromny Mesjaszu i Panie,
Zbawco tych wszystkich, którzy słyszą pieśń aniołów na wietrze,
przyjdź także do nas
i urzeczywistnij w naszym życiu tę pieśń aniołów.
(Robert L. Knopp. Das Evangelium beten. Unser mitleidender Erlöser. Das Lukas-Evangelium. Paderborn 2000, s. 39)